Gepubliceerd op 12/09/2022
Onder de vorige regering werd reeds de beslissing genomen om een nieuw Burgerlijk Wetboek in te voeren. Deze nieuwe wetgeving zal geleidelijk aan worden ingevoerd ter vervanging van het oude Burgerlijk Wetboek dat al vanaf 1804 belangrijke aspecten van het burgerlijk recht beheersten (de Code Napoléon).
Inmiddels zijn al de nieuwe ‘boekdelen’ omtrent goederenrecht (boek 3) en bewijsrecht (boek 8) in werking getreden. Het personen, familie en relatievermogensrecht (boek 2) en het erfenisrecht (boek 4) werden onlangs in de Kamer goedgekeurd. Interessant is dat ook voor het verbintenissenrecht de wetgever de invoering van een nieuw deel in het vooruitzicht heeft gesteld (Boek 5).
Op 24 februari 2021 werd bij de Kamer van volksvertegenwoordigers een wetsvoorstel ingediend, dat na enkele amendementen op 21 april 2022 door de Kamer werd goedgekeurd.
Zeer grote inhoudelijke wijzigingen van de principes worden in het algemeen niet voorzien, al wordt het voor de praktijkjurist toch weer een aanpassing worden om het nieuwe wetboek toe te passen.
Zo zal (net zoals bij de andere boekdelen), er sprake zijn van een geheel nieuwe nummering. Een aantal regels zullen ook inhoudelijk gewijzigd worden: Zo zal het voortaan mogelijk zijn om zonder tussenkomst van de rechter op eigen risico over te gaan tot een eenzijdige nietigverklaring, door schriftelijke mededeling aan de wederpartij (art. 5.59). De exceptie van niet-uitvoering zal geen voorafgaandelijke ingebrekestelling meer vereisen, enkel een voorafgaande kennisgeving. Schadebedingen worden voortaan door de rechter gematigd wanneer dit ‘kennelijk onredelijk’ is in plaats van dat wordt gekeken naar de ‘potentiële schade bij het afsluiten van het contract’. Er wordt ook een nieuwe imprevisieleer ingevoerd, op basis waarvan de overeenkomst gewijzigd of beëindigd kan worden, ook in andere gevallen dan overmacht (art. 5.74).
Verder werden een aantal begrippen gemoderniseerd naar hedendaagse normen: Het begrip ‘goede huisvader’ moet bijvoorbeeld plaats maken voor de ‘voorzichtige en redelijke persoon’. Ook zal voortaan gesproken worden over ‘misbruik van omstandigheden’ in plaats van ‘gekwalificeerde benadeling’ en moet het ‘exoneratiebeding‘ plaats maken voor het ‘bevrijdingsbeding’.
Een grote revolutie van het verbintenissenrecht valt echter niet te verwachten en is ook niet wenselijk: De wetgever heeft voor dit boek 5 vooral de kans gegrepen om een aantal begrippen en regels te codificeren die zich de afgelopen 200 jaar hebben ontwikkeld in de rechtspraak. Zo worden bijvoorbeeld de regels over de precontractuele aansprakelijkheid (5.17) in boek 5 opgenomen, alsook de toepasbaarheid van algemene voorwaarden (art. 5.23) en de totstandkoming van een overeenkomst door aanvaarding van een aanbod (art. 5.18-5.20).
Door deze codificatie betekent dit dat deze regels een wettelijke basis hebben, en dus niet enkel rechtspraak of rechtsleer zal moeten worden aangehaald als rechtsbasis.
Daar waar de codificatie de flexibiliteit van de rechter zal beperken heeft de wetgever toch nog ruimte gelaten om verschillende aspecten over te laten aan de rechtspraak. Op sommige vlakken heeft de wetgever zich onthouden om bepaalde vragen te beantwoorden. Ook zijn er
bepaalde thema’s waarvan de evolutie in de rechtspraak nog lopende is en het nog te vroeg is om voor codificatie over te gaan. Zo wordt in het ingediende wetsvoorstel niet steeds verduidelijkt welke regels van aanvullend recht zijn, dan wel verplicht zijn om te volgen.
De nieuwe regels zullen in werking treden op de eerste dag van de zesde maand na die waarin ze zijn bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad. Op 1 juli 2022 werden deze regels bekend gemaakt in het Belgisch Staatsblad, waardoor ze van toepassing zullen zijn op verbintenissen gesloten vanaf 1 januari 2023.
Partijen zullen echter wel de mogelijkheid hebben om contractueel af te spreken dat de nieuwe regels toepasselijk zullen zijn op reeds afgesloten contracten. Zo zal het soms interessant kunnen zijn om in nieuwe contracten al te bepalen dat het nieuwe verbintenissenrecht er toch op van kracht zal zijn, ondanks het wordt afgesloten vóór de inwerkingtreding van de wet. Indien U hier meer informatie over wenst staat het U vrij ons hieromtrent te contacteren.
