Grote veranderingen in aansprakelijkheid door afschaffing van quasi-immuniteit: wat u moet weten?

Gepubliceerd op 19/11/2024

Per 1 januari 2025 brengt het nieuwe Boek VI van het Burgerlijk Wetboek belangrijke wijzigingen in het Belgische aansprakelijkheidsrecht. De afschaffing van de quasi-immuniteit voor uitvoeringsagenten zorgt ervoor dat bestuurders, onderaannemers en in bepaalde omstandigheden zelfs werknemers persoonlijk aansprakelijk kunnen worden gesteld voor fouten bij de uitvoering van hun taken. Ondanks de impact die deze wetswijziging kan hebben, krijgt het onderwerp weinig aandacht in de media. Daarom zetten wij voor u de belangrijkste veranderingen en de mogelijke gevolgen op een rij.

1. Wat hield de Quasi-Immuniteit in?

Quasi-immuniteit is een beschermingsmechanisme in het Belgische recht. Uitvoeringsagenten, waaronder bestuurders, zelfstandige onderaannemers en werknemers, kunnen nooit persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor fouten begaan in de uitvoering van hun opdracht. Een uitzondering hierop betreft het geval indien de fout ook een misdrijf uitmaakt of indien de fout van de uitvoeringsagent tot een andere schade leidt dan diegene die voortvloeit uit de gebrekkige uitvoering van de overeenkomst. Dit betekent dat derden hun schadeclaims meestal enkel tegen de vennootschap konden richten en niet tegen de individuele uitvoeringsagent.

2. Wat verandert er? 

Met de afschaffing van de quasi-immuniteit wil de wetgever de rechten van benadeelde derden versterken zodat zij schadeclaims rechtstreeks kunnen richten tot de uitvoeringsagenten die verantwoordelijk zijn voor de schade. Vanaf 1 januari 2025 kunnen onderaannemers, bestuurders en in sommige gevallen ook werknemers persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor buitencontractuele schade die zij veroorzaken, zelfs wanneer deze schade verband houdt met hun opdracht.

Deze aanpassing heeft ook invloed op bijvoorbeeld insolventiepraktijken. In geval van een faillissement van de vennootschap kunnen schuldeisers en curatoren onder het nieuwe regime nu ook de uitvoeringsagenten aanspreken om bepaalde schulden te recupereren, daar waar dit onder de huidige wetgeving niet mogelijk is. Dit kan dus betekenen dat een curator verhaal zoekt bij onderaannemers of mogelijks zelfs werknemers als hun acties zouden hebben bijgedragen aan het faillissement.

Deze nieuwe regels gelden voor alle schadegevallen die zich voordoen vanaf 1 januari 2025, ongeacht de ingangsdatum van de hoofdovereenkomst.

3. Contractuele versus buitencontractuele fouten

Deze nieuwe aansprakelijkheidsregels gelden uitsluitend voor buitencontractuele fouten. Contractuele fouten, die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van een overeenkomst, blijven de verantwoordelijkheid van de vennootschap en niet van de uitvoeringsagent zelf.

Stel bijvoorbeeld dat een onderaannemer van een installatiebedrijf tijdens het plaatsen van zonnepanelen een foutieve soort zonnepanelen plaatst. Dit betreft een contractuele fout en de klant kan hiervoor alleen het installatiebedrijf aansprakelijk stellen. Maar als diezelfde onderaannemer schade aanricht aan het dak van de klant, dan is dit een buitencontractuele fout, waarvoor de klant de onderaannemer persoonlijk kan aanspreken.

4. Aansprakelijkheid van bestuurders

Voor bestuurders heeft deze afschaffing van de quasi-immuniteit grote gevolgen. Tot nu toe waren bestuurders doorgaans alleen aansprakelijk tegenover de vennootschap zelf, tenzij er sprake was van grove nalatigheid of een misdrijf. De quasi-immuniteit bood hen bescherming tegen persoonlijke schadeclaims van derden. Onder de nieuwe wetgeving kunnen bestuurders nu persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor buitencontractuele fouten die schade veroorzaken aan derden, zelfs bij fouten begaan tijdens hun bestuursfunctie.

Een bestuurder die bijvoorbeeld in het kader van zijn functie onzorgvuldige informatie verstrekt aan een derde, waardoor deze schade lijdt, kan onder het nieuwe regime persoonlijk aansprakelijk worden gesteld. Bestuurders worden hierdoor gestimuleerd om extra zorgvuldig te zijn in hun handelen.

5. Wat Kan u doen?

De afschaffing van quasi-immuniteit vraagt om actie. Voor vennootschappen en uitvoeringsagenten is het belangrijk om tijdig maatregelen te nemen en zich te beschermen tegen de risico’s van deze nieuwe aansprakelijkheidsregeling:

• Herzie bestaande contracten: Analyseer huidige overeenkomsten en overweeg het opnemen van specifieke aansprakelijkheidsclausules om deze nieuwe risico’s te beperken.
• Overweeg aanvullende verzekeringen: Een goede aansprakelijkheidsverzekering kan beschermen tegen persoonlijke aansprakelijkheidsclaims. Bestuurders kunnen baat hebben bij een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering.
• Pas interne procedures aan: Werkgevers kunnen extra trainingen en duidelijke richtlijnen invoeren om het risico op fouten die tot persoonlijke aansprakelijkheid kunnen leiden te beperken.

6. Conclusie

Hoewel de afschaffing van quasi-immuniteit misschien een technische wijziging lijkt, heeft het potentieel grote gevolgen voor de aansprakelijkheid van de uitvoeringsagenten. De nieuwe regels vergroten de verantwoordelijkheid van iedereen die taken uitvoert binnen een vennootschap, of dit nu een werknemer, bestuurder of onderaannemer is. Goede contractuele afspraken en passende verzekeringsdekking zijn essentieel om uzelf en uw organisatie te beschermen.

Bent u voorbereid op deze verandering? Ons team van gespecialiseerde advocaten helpt u graag om de juiste stappen te zetten. Neem contact met ons op voor een consult of een grondige doorlichting van uw huidige contracten. Samen zorgen we ervoor dat u goed voorbereid bent op deze nieuwe realiteit.

Carl Dierckx

Talo Advocaten