Vijf belangrijke clausules in overeenkomsten

Gepubliceerd op 17/04/2025

Elke onderneming wordt geconfronteerd met overeenkomsten. Ze vormen de juridische ruggengraat van elke samenwerking, groot of klein. Een duidelijke overeenkomst voorkomt discussies achteraf en biedt houvast wanneer de samenwerking onder druk komt te staan. Binnen zo’n overeenkomst zijn bepaalde clausules van bijzonder belang. In dit artikel bespreken we vijf belangrijke clausules: het forumkeuzebeding, de persoonlijke borgstelling, de schadebeperkingsclausule, de overdracht van intellectuele eigendomsrechten en de stilzwijgende verlenging.

1. Forumkeuzebeding

Het forumkeuzebeding bepaalt welke rechtbank bevoegd is om een geschil te beslechten. Dit lijkt een detail, maar in de praktijk kan het heel wat verschil maken. Zonder duidelijke keuze kan bij een conflict tussen bijvoorbeeld een Antwerpse en een Brusselse partij discussie ontstaan over waar geprocedeerd moet worden – met vertraging en extra kosten tot gevolg. Door op voorhand te bepalen dat bijvoorbeeld de rechtbank van Antwerpen bevoegd is, wordt veel juridische onzekerheid vermeden.

Het belang van deze clausule wordt nog groter in internationale context. Stel dat een Belgische onderneming samenwerkt met een Nederlandse leverancier. Als er geen forumkeuzebeding is opgenomen, kan bij een geschil discussie ontstaan over de bevoegde rechtbank: die in België of in Nederland? Door vooraf duidelijk te bepalen dat, bijvoorbeeld, de rechtbank van Antwerpen bevoegd is, vermijd je complexe grensoverschrijdende procedures en verrassingen over het toepasselijke procesrecht.

2. Persoonlijke borgstelling

Een persoonlijke borgstelling houdt in dat een individu – vaak een bestuurder of aandeelhouder – zich persoonlijk garant stelt voor de verplichtingen van een onderneming. Dit betekent dat de borgsteller, indien de onderneming haar verplichtingen niet nakomt, met zijn privévermogen kan worden aangesproken. Denk aan een ondernemer die persoonlijk borg staat voor de terugbetaling van een zakelijke lening. Dergelijke clausules zijn niet zonder risico en vragen om een doordachte afweging.

3. Schadebeperkingsclausule

Met een schadebeperkingsclausule wordt de aansprakelijkheid van een partij contractueel beperkt of zelfs uitgesloten. Dit is vooral belangrijk in sectoren met een verhoogd risico op schadeclaims, zoals IT of consultancy. Een veelvoorkomend voorbeeld: een IT-dienstverlener beperkt zijn aansprakelijkheid bij dataverlies tot het bedrag van de overeenkomst. Zo beschermt hij zich tegen potentieel torenhoge schadeclaims. Het opnemen van een duidelijke en evenwichtige beperking is dan ook geen overbodige luxe.

4. Overdracht van intellectuele eigendomsrechten

Deze clausule bepaalt wie de rechten bezit op creaties die voortvloeien uit de samenwerking, zoals teksten, ontwerpen of software. Zonder expliciete overdracht blijven deze rechten vaak bij de maker, wat tot onaangename verrassingen kan leiden. Stel: een freelancer ontwerpt een logo voor een bedrijf, maar zonder overdrachtsclausule behoudt hij de auteursrechten. Een eenvoudige bepaling in de overeenkomst kan dit vermijden en geeft juridische duidelijkheid aan beide partijen.

5. Stilzwijgende verlenging

Een clausule rond stilzwijgende verlenging zorgt ervoor dat een overeenkomst automatisch wordt verlengd als die niet tijdig wordt opgezegd. Hoewel dit handig kan zijn voor continuïteit, houdt het ook risico’s in. Wie niet alert is op opzegtermijnen, zit ongewild vast aan een nieuwe contractperiode. Denk aan een jaarabonnement dat automatisch met een jaar wordt verlengd als er niet minstens één maand voor afloop wordt opgezegd. Heldere communicatie én opvolging van deadlines zijn hier cruciaal.

***

Een solide overeenkomst is meer dan een standaarddocument – het is maatwerk. Of het nu gaat om het vermijden van kostbare procedures, het beperken van aansprakelijkheid of het waarborgen van intellectuele rechten: aandacht voor deze bepalingen maakt het verschil. Laat je bijstaan door een juridisch expert om ervoor te zorgen dat jouw overeenkomst niet alleen waterdicht is, maar ook toekomstbestendig.